Esperanto Rekomendo kaj Nekredeco

(Tradukita el ĉi tiu angla afiŝo.)

La “Lessig Blog” (jes, la sama unu mi malbondiris pli frue, kaj ankaÅ­ de la sama aÅ­toro) poŝtigis iu interesajn informojn pri Esperanto, kaj per mia instigado. (Ĉu vi scias ke alta oficialulo de la usona oficejo “FCC” parolas Esperanton?) La komentario interesiĝis, sed ŝajnas ke mia respondo ne plaĉas al la komputila kodo, do mi devigis forlasi tiun diskutaĵon.

La plej interesa komento fariĝis je S-ro. Mortazavi, kiu aperas havi interesan retlogon ĉi tie. Li ankaŭ reskribis sian komenton en sia retlogo.

Li havas multajn bonajn temojn pri diverseco kaj multa-kulturismo, sed malatingas:

Do, okazoj por diverseco estas multa pli bona kaj pli rekompencanta ol la okazoj por inventita, unuforma tutmonda lingvo, kiu ofte ne havas vivanta kulturo, riĉa literatura historio kaj tradicio. (Je la “vivanta kulturo” de lingvo, mi signifas la kulturo de socioj kiuj plejparte parolas tiun lingvon.)

Kiu estas cirkla. Nur naciaj lingvoj povas havi kulturo; tiel, oni ne kulturiĝas sen lerni naciajn lingvojn. Mi kredas ke Esperanto havas veran seriozan kulturon, kiu ŝajnas al mi malpruvi la tutan aferon.

Sed antaŭ io plu okazas. Ĉu oni povas lerni pri aliaj kulturoj per traduko? Sr-o Mortazavi ne ŝajnas pensi tiel. Mi cedas ke nenio estas tiel lerni la indiĝenan lingvon por profunde partopreni en kulturo. Sed oni nur povas profunde partoprenas en kelkaj kulturoj ĉi tiel, dum tute de la kulturoj de la mondo estas havebla al la Esperantisto. Ĉu profundeco estas pli bona ol larĝo? Mi ne pensas tiel.

Kaj profundeco havas malavantaĝon. Kiu elektos fosi en la profundecon de, ekzemple, la kulturo kaj historio de Katalunujo? La katalunoj povas diri al vi: tre malmultaj, tial estas kial ilia kulturo foramasiĝas per la “grava” hispania lingvo kaj kulturo. Nun, mi ne supozas diri ĉu Esperanto mem haltus la tendenco, sed certe helpus se katalunoj decidus uzi neÅ­trala lingvo kiam trakti pri la eÅ­ropa burokrataro anstataÅ­ deviĝas uzi hispana por fari tiu. Certe, reduktanta la premon sur tia malplimultaj lingvoj plibonigas diversecon, ĉu ne?

Certe mi ne povas paroli tutajn mondajn lingvojn, aÅ­ tutajn “gravajn” mondajn lingvojn, sed mi povas ligi kun pli multaj homoj ĉar mi povas paroli, legi, kaj skribi en pli sa unu lingvo.

Simile, povanta ligi kun pli multaj kulturoj je partopreni facil-lernadan alilandan lingvon parolitan je iu homoj ĉie faras onin pli diversaj, ĉu ne?

Mi dubas iu ajn kiu provis nek lerni nek legi nek skribi ĉine kaj ne lernis aŭ vivis ĝin tradukus (ne laŭvorte, sed figure parolanta) tiun vivanton, tiun historion, tiun tradicion tute en iun alian lingvon, ĉu esperanto aŭ anglalingvo.

Mi ne povas analizi gramatike tiun. Ĉe nominala valoro, li ŝajnas zorgi pri la fakto ke neĉinparoluloj plej certe estas malbona ĉe dissendado ĉina kulturo en alilandan lingvon. Mi konsentas ke indiĝena ĉinuloj certe faras pli bone, kvankam mi ne vidas la problemon. Do, mi kredas ke mi maltrafis lian punkton.

Almenaû, estas interesa ke li elektis la ĉina lingvo ekzemplo de kulturo nealirebla al Esperanto. Ĉinio havas unu de la plej daŭra gazetoj ie ajn. Ili lastatempe finis gastigi ilian duan Universalan Kongreson de Esperanto. Ili dissendas hodiaŭe en esperanto. Do, se lia punkto estas ke Ĉinio ne povus dissendi signifa kvanto de sia kulturo kaj mesaĝo en esperanto, ŝajnus ke la ĉinujoj mem ne konsentas.

Nekredeco esperanta certe ne estas malvalida, sed estus bona vidi iom informita nekredeco por ŝanĝo, nekredeco kiu aŭskultas al la punktoj tiu esperantistoj faras kaj atingas respondi al ili. Rigardanda al tiu kaj tiu estus bona komenco.